ارزیابی تحمل خشکی برخی ژنوتیپ های نخود

95 درصد سطح زیر کشت نخود کشور بصورت دیم می باشد و تنش خشکی مهم ترین عامل کاهش عملکرد در واحد سطح مزارع نخود می باشد. به منظور ارزیابی تحمل برخی از ژنوتیپ ها به تنش خشکی آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه آموزشی - پژوهشی مرکز آموزش جهادکشاورزی استان همدان سال 1389 اجرا شد. فاکتور a شامل یازده ژنوتیپ نخود زراعی و فاکتور b شامل دو رژیم رطوبتی (بدون تنش و تنش خشکی) بود. نتایج این تحقیق بیانگر اثر بسیار معنی دار فاکتورها و تاثیر متقابل آنها بر صفات ارتفاع بوته، وزن خشک ساقه، وزن خشک برگ، شاخص سطح برگ، تعداد شاخه در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن یک صد دانه و عملکرد بود. همچنین نتایج این بررسی نشان داد که ژنوتیپ ها اختلاف بسیار معنی داری از نظر صفات ارتفاع اولین غلاف بوته از سطح زمین و تعداد دانه در غلاف داشتند و اثر رژیم رطوبتی در این دو صفت بسیار معنی دار بود. اثرات متقابل ژنوتیپ × رژیم رطوبتی بر روی ارتفاع اولین غلاف از سطح زمین و تعداد دانه در غلاف معنی دار نبود. بر مبنای عملکرد در شرایط بدون تنش (yp) و تنش (ys)، شاخص های کمی تحمل به خشکی از قبیل میانگین بهره وری (mp)، تحمل (tol)، میانگین هندسی بهره وری (gmp)، میانگین هارمونیک (harm)، حساسیت به تنش (ssi)، تحمل به تنش (sti)، نرخ کاهش عملکرد (yr)، پایداری عملکرد (ysi) و عملکرد (yi) محاسبه شدند. در ارزیابی شاخص های تحمل به خشکی، شاخص میانگین بهره وری (mp)، بیشترین همبستگی مثبت را با عملکرد در شرایط تنش و عملکرد در محیط بدون تنش نشان داد. ژنوتیپ پیروز بعنوان رقم متحمل به تنش خشکی شناخته شد.